Chắc chắn rồi. Nếu bút thử điện là công cụ “khám sức khỏe tổng quát” cho hệ thống điện, thì đồng hồ vạn năng (VOM) chính là “bác sĩ chuyên khoa”, có khả năng “chẩn đoán hình ảnh và xét nghiệm” để tìm ra chính xác căn bệnh rò rỉ điện đang ẩn náu ở đâu và nguy hiểm đến mức nào.
Việc sử dụng đồng hồ vạn năng có thể trông đáng sợ với những con số và ký hiệu phức tạp. Tuy nhiên, nếu bạn là một người cẩn thận và làm theo đúng hướng dẫn, bạn hoàn toàn có thể tự mình thực hiện các phép đo cơ bản để bảo vệ gia đình. Bài viết này, với kinh nghiệm của một kỹ sư điện, sẽ hướng dẫn bạn từng bước cách dùng đồng hồ vạn năng và ampe kìm để đo, phát hiện rò rỉ điện một cách chính xác và an toàn nhất.
☢️ CẢNH BÁO CẤP ĐỘ CAO NHẤT: An toàn là trên hết!
Sử dụng đồng hồ vạn năng nghĩa là bạn đang tương tác trực tiếp với dòng điện. Rủi ro sẽ cao hơn nhiều so với bút thử điện. Do đó, bạn BẮT BUỘC phải tuân thủ các nguyên tắc an toàn sau:
Kiến thức TỐI THIỂU bạn phải có:
- Phải biết rõ đâu là aptomat (cầu dao) tổng của nhà và cách ngắt nó.
- Phải phân biệt được các loại dây cơ bản: Dây nóng (L), Dây nguội (N), Dây tiếp địa (E).
TUYỆT ĐỐI KHÔNG:
- Đo điện khi tay ướt, chân trần, không có đồ bảo hộ (tối thiểu là găng tay cách điện và giày/dép đế cao su khô).
- Đo nhầm thang đo! Ví dụ: Để thang đo điện trở (Ω) mà chọc vào ổ điện 220V. Hành động này có thể gây nổ đồng hồ, chập điện và cực kỳ nguy hiểm.
- TỰ Ý SỬA CHỮA sau khi đo. Mục đích của việc đo là để TÌM LỖI, không phải để SỬA LỖI.
Chuẩn bị “Đồ nghề” – Đồng hồ và các phụ kiện cần thiết
Chọn đồng hồ vạn năng nào?
- Đồng hồ kim (Analog VOM): Loại cổ điển, vạch chia phức tạp, khó đọc chính xác với người mới. Không khuyến khích.
- Đồng hồ số (Digital Multimeter – DMM): Hiển thị kết quả bằng số điện tử rõ ràng, dễ đọc, độ chính xác cao. Đây là lựa chọn tốt nhất cho người dùng gia đình.
- Ampe kìm (Clamp Meter): Một dạng đồng hồ số có thêm gọng kìm để đo dòng điện mà không cần cắt dây hay ngắt mạch. CỰC KỲ HỮU ÍCH và AN TOÀN để đo dòng rò. Nếu có điều kiện, hãy ưu tiên loại này.
Các phụ kiện an toàn khác
- Bắt buộc: Găng tay cách điện, giày/dép đế cao su khô ráo.
- Nên có: Kính bảo hộ để phòng ngừa tia lửa điện.
3 Phương pháp đo rò rỉ điện bằng đồng hồ vạn năng (Từ cơ bản đến nâng cao)
Dưới đây là 3 cách tiếp cận để bạn có thể kiểm tra, từ việc xác nhận có rò rỉ hay không cho đến việc định lượng và khoanh vùng nó.
Phương pháp 1: Đo Điện áp rò (Volts – V~) – Nhanh và đơn giản nhất
- Mục đích: Kiểm tra nhanh xem vỏ một thiết bị kim loại (tủ lạnh, máy giặt, vỏ cây máy tính…) hoặc một mảng tường có bị “nhiễm điện” hay không.
- Thiết lập đồng hồ:
- Cắm que đen vào cổng COM.
- Cắm que đỏ vào cổng V/Ω.
- Vặn núm xoay đến thang đo ACV (ký hiệu V~), chọn mức điện áp cao hơn 220V, thường là 600V hoặc 750V để đảm bảo an toàn.
- Các bước thực hiện:
- Đảm bảo bạn đã trang bị bảo hộ đầy đủ.
- Một tay cầm que đo màu đen, cho đầu kim loại chạm vào một điểm tiếp đất tin cậy (ví dụ: chạm vào tường ở vị trí khô ráo, sàn bê tông…).
- Tay còn lại cầm que đo màu đỏ, chạm đầu kim loại vào vỏ của thiết bị bạn nghi ngờ bị rò điện.
- Đọc kết quả: Nếu màn hình đồng hồ hiển thị một giá trị điện áp đáng kể (ví dụ: từ 40V, 80V, 110V…), điều đó khẳng định thiết bị đang bị rò rỉ điện ra vỏ.
Phương pháp 2: Đo Dòng rò (Amperes – A) bằng Ampe Kìm – Chính xác và an toàn nhất
- Mục đích: Đây là phương pháp chuyên nghiệp nhất để đo lường chính xác lượng dòng điện bị thất thoát (dòng rò) của toàn bộ hệ thống hoặc từng khu vực.
- Thiết lập Ampe Kìm: Vặn núm xoay đến thang đo ACA (ký hiệu A~), chọn mức đo Ampe nhỏ nhất (ví dụ: 2A, hoặc tốt hơn là thang đo mA nếu có).
- Các bước thực hiện:
- TẮT TẤT CẢ các thiết bị điện trong nhà (rút phích cắm hoặc tắt aptomat nhánh).
- Mở cửa tủ điện tổng một cách cẩn thận.
- Mở gọng kìm của đồng hồ, sau đó kẹp sao cho gọng kìm ôm trọn CẢ DÂY NÓNG (L) VÀ DÂY NGUỘI (N) đi ra từ sau aptomat tổng.
- Đọc kết quả:
- Lý thuyết: Theo nguyên tắc, dòng điện đi vào (dây nóng) phải bằng dòng điện đi ra (dây nguội). Nếu hệ thống kín, đồng hồ sẽ báo 0A.
- Thực tế: Nếu đồng hồ hiển thị một giá trị khác 0 (ví dụ: 0.05A), con số này chính là tổng dòng điện đang bị rò rỉ của toàn bộ ngôi nhà bạn. (0.05A = 50mA).
Giải mã kết quả dòng rò:
- < 10mA (0.01A): Mức rò rỉ thấp, có thể chấp nhận được do nhiễu tự nhiên của các thiết bị điện tử.
- 10mA – 30mA: Có dấu hiệu rò rỉ. Cần kiểm tra, theo dõi.
- > 30mA (0.03A): MỨC NGUY HIỂM! Đây là ngưỡng có thể gây chết người và là mức tác động của hầu hết aptomat chống giật. Cần ngắt điện và xử lý ngay.
- Khoanh vùng thủ phạm: Giữ nguyên ampe kìm, lần lượt bật lại aptomat của từng khu vực (phòng ngủ, phòng khách, bếp…). Nếu bạn bật aptomat bếp và thấy dòng rò tăng vọt, thì “thủ phạm” gây rò rỉ nằm ở khu vực bếp.
Khi nói về các công trình cũ, nhà tập thể: “Đối với các công trình cũ, hệ thống điện xuống cấp là khó tránh khỏi. Dịch vụ sửa chữa điện dân dụng tại Hà Nội sẽ giúp bạn kiểm tra và gia cố lại toàn bộ.”
Phương pháp 3: Đo Điện trở cách điện (Ohms – Ω) – Cần ngắt điện hoàn toàn
- Mục đích: Kiểm tra chất lượng lớp vỏ cách điện của một thiết bị hoặc một đoạn dây dẫn xem có còn tốt hay không.
- Thiết lập đồng hồ:
- Vặn núm xoay đến thang đo Điện trở (ký hiệu Ω). Chọn thang đo lớn nhất (ví dụ: 20MΩ, 200MΩ) để đo điện trở cách điện.
- Các bước thực hiện:
- QUAN TRỌNG: NGẮT APTOMAT TỔNG và rút phích cắm của thiết bị bạn muốn kiểm tra ra khỏi ổ điện.
- Chạm một que đo vào vỏ kim loại của thiết bị.
- Chạm que đo còn lại lần lượt vào từng chân của phích cắm.
- Đọc kết quả:
- Nếu đồng hồ hiển thị “O.L” (Over-Loop) hoặc số 1: Nghĩa là điện trở là vô cùng lớn. Chúc mừng, lớp cách điện của thiết bị rất tốt.
- Nếu đồng hồ hiển thị một giá trị điện trở cụ thể (ví dụ: 5MΩ, 500kΩ…): Lớp cách điện đã bị suy giảm. Giá trị này càng nhỏ, mức độ rò rỉ càng nghiêm trọng.
Case Study: Tìm ra “thủ phạm” gây tổn thất điện tại một quán cà phê ở Tây Hồ
Chủ một quán cà phê phàn nàn về việc aptomat chống giật thường xuyên nhảy vào buổi tối và hóa đơn điện tăng bất thường.
- Bước 1 – Dùng Ampe Kìm: Chúng tôi đo dòng rò tổng tại tủ điện và phát hiện một dòng rò liên tục khoảng 0.15A (150mA), một con số cực kỳ lớn và nguy hiểm.
- Bước 2 – Khoanh vùng: Bằng cách ngắt lần lượt các aptomat, chúng tôi xác định dòng rò đến từ hệ thống đèn trang trí và tủ mát ngoài trời.
- Bước 3 – Đo điện trở cách điện: Sau khi ngắt điện khu vực này, chúng tôi đo điện trở cách điện của đường dây cấp cho hệ thống đèn. Kết quả chỉ đạt vài trăm kΩ. Nguyên nhân là do các mối nối ngoài trời không được chống nước kỹ, sau một trận mưa đã bị ẩm và gây rò điện ra các kết cấu kim loại.
Mua đồng hồ vạn năng, ampe kìm uy tín ở đâu?
- Địa điểm tại Hà Nội:
- Chợ Trời (phố Thịnh Yên, Hai Bà Trưng): Nơi có nhiều loại nhưng đòi hỏi người mua phải có kinh nghiệm để phân biệt hàng thật/giả.
- Các cửa hàng dụng cụ đo lường chuyên dụng: Tập trung trên các tuyến phố như Lê Duẩn, Giải Phóng.
- Các thương hiệu và mức giá tham khảo:
- Phổ thông (phù hợp gia đình): Sanwa, Kyoritsu, Total, Ingco (Giá: 400.000 – 1.500.000 VNĐ).
- Chuyên nghiệp (độ chính xác và bền bỉ cao): Fluke, Hioki (Giá: Từ 2.000.000 VNĐ trở lên).
Câu hỏi thường gặp (FAQs)
Hỏi: Dùng đồng hồ VOM đo rò rỉ điện có an toàn hơn bút thử điện không?
Đáp: Nếu bạn dùng đúng kỹ thuật, nó sẽ cho kết quả chính xác và an toàn. Tuy nhiên, nếu bạn dùng sai kỹ thuật (ví dụ chọn nhầm thang đo), nó sẽ trở nên nguy hiểm hơn bút thử điện rất nhiều. Sự an toàn nằm ở kiến thức của người sử dụng.
Hỏi: Dòng rò bao nhiêu là nguy hiểm?
Đáp: Theo tiêu chuẩn an toàn điện quốc tế, dòng điện đi qua cơ thể người trên 30mA (0.03A) đã có thể gây co giật cơ tim và dẫn đến tử vong. Đây là lý do các aptomat chống giật được thiết kế để tác động ở ngưỡng này.
Hỏi: Tôi đo thấy có dòng rò nhưng không tìm được thiết bị nào hỏng, tại sao?
Đáp: Rất có thể dòng rò không đến từ một thiết bị cụ thể mà đến từ chính hệ thống dây dẫn âm tường. Có thể một đoạn dây nào đó đã bị lão hóa, bị ẩm, hoặc bị côn trùng cắn, gây rò rỉ điện ra tường. Đây là trường hợp phức tạp và cần thợ chuyên nghiệp xử lý.
Đồng hồ vạn năng là một công cụ mạnh mẽ, mang lại sự chính xác mà bút thử điện không thể có được. Bằng việc nắm vững 3 phương pháp đo: Đo điện áp (để phát hiện), Đo dòng rò (để định lượng và khoanh vùng), và Đo điện trở cách điện (để kiểm tra), bạn đã có thể chủ động kiểm soát an toàn điện cho ngôi nhà của mình. Tuy nhiên, hãy luôn nhớ rằng: Đo đạc là để tìm ra vấn đề, còn sửa chữa hãy luôn để cho người thợ chuyên nghiệp. Sự an toàn của bạn là vô giá.
THÔNG TIN LIÊN HỆ VỚI TẤN PHÁT ENVICO
- Công ty Cổ phần Sửa Chữa Điện Nước Tấn Phát Envico
- Địa chỉ: Số 69/24 Đặng Xuân Bảng, KĐT mới Bắc Linh Đàm, Phường Đại Kim, Quận Hoàng Mai, Thành phố Hà Nội.
- Hotline: 0983.86.9949 – 0983.86.9949
- Website: https://tanphatenvico.com
- Email: tanphatenvico@gmail.com
Liên hệ ngay Tấn Phát Envico để được hỗ trợ kiểm tra xử lý các hệ thông điện nước bị hỏng nhanh nhất !!!
MÃ ID BÀI VIẾT MÃ ID BÀI VIẾT
Hotline
Chat Zalo